CBI Pro-Akademia

Problematyka zagospodarowania odpadów poprodukcyjnych nie od dziś nastręcza przedsiębiorstwom wszelkich branż nie lada kłopotu. Każdy zakład zobligowany jest unieszkodliwiać własne odpady w sposób bezpieczny dla środowiska i zgodny z polskim ustawodawstwem. Z zasady obowiązek ten przyczynia się do generowania znacznych kosztów obciążających producenta towarów i jednocześnie wytwórcę odpadów. Najczęstszą drogą postępowania jest bowiem zlecanie odbioru i fachowego unieszkodliwiania odpadów wyspecjalizowanym firmom, co jest rozwiązaniem wygodnym, ale i kosztownym.
Przykłady wielu krajów europejskich, w tym Szwecji, Niemiec czy Danii, wskazują dobitnie, że istnieje inna droga . Przedsiębiorca może, a nawet powinien, z własnych odpadów czerpać zysk, nie tylko w postaci czysto finansowej, ale i energetycznej. Jest to w pełni możliwe przy zastosowaniu technologii biogazowych, wykorzystujących odpady organiczne jako substrat dla produkcji biogazu, a więc czystej energii. Technologie takie znajdują zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, co powinno skłaniać przedsiębiorców do ich powszechnego wdrażania .
Proces produkcji biogazu, jest beztlenową degradacją materii organicznej przy udziale mikroorganizmów. Ciąg następujących po sobie reakcji prowadzi do powstania wysokoenergetycznego biopaliwa, jakim jest biogaz, będącego mieszaniną głównie dwóch składników: metanu (około 60%) i dwutlenku węgla (około 40%). Wydajność całego procesu silnie zależy przede wszystkim od utrzymywania reżimu temperaturowego, odpowiedniego pH mieszaniny reakcyjnej i zachowania właściwego stosunku pierwiastków węgla i azotu . Stąd też bardzo ważny jest dobór odpowiednich substratów dla celów procesowych i kontrola paramentów fizykochemicznych w trakcie całego procesu. Zaletą takich technologii jest produkcja energii na potrzeby własne przedsiębiorstwa lub jej sprzedaż do sieci, a ponadto możliwość unieszkodliwiania odpadów „u źródła” .
W województwie łódzkim, jak pokazują wcześniejsze badania Autorów, branżą dominującą w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw jest branża mleczarska . Pod wieloma względami, m.in. rodzaju stosowanych substratów, jak i generowanych odpadów organicznych, jest to branża dość jednolita. Producenci wyrobów mlecznych z regionu łódzkiego wykazują znaczne zainteresowanie możliwością pozyskiwania energii z własnych odpadów, jako alternatywą dla ich kosztownego unieszkodliwiania. Autorzy postanowili zatem wyjść naprzeciw ich oczekiwaniom i pokazać, że branża mleczarska może być innowacyjna na szereg różnych sposobów.
Jedną z możliwości podnoszenia konkurencyjności mleczarni jest właśnie wykorzystanie technologii biogazowych na terenie zakładu. Ze względu na charakter prowadzonej działalności i jej wielkość sugerowane rozwiązania dotyczyć powinny skali „mikro”, dotychczas niespotykanej w Polsce, pomimo wszystkich jej zalet. Już podstawowe kalkulacje dotyczące kosztów związanych z unieszkodliwianiem generowanych odpadów a możliwym zyskiem finansowym z ich energetycznego wykorzystania wskazują na znaczne korzyści dla przedsiębiorców. Obecnie wytwórcy produktów nabiałowych albo oddają swoje odpady na cele paszowe, bądź też płacą za ich odbiór, niekiedy miesięcznie do kilku tys. złotych. Przyjmując, iż podstawowym odpadem mleczarskim jest serwatka w ilości 1 t/rok można oszacować, iż wykorzystanie jej w procesie fermentacji metanowej pozwoli na wyprodukowanie około 30 m3 biogazu rocznie, co odpowiada 0,16 MWh energii w skali roku. Przy średnich ilościach serwatki odpadowej dla województwa łódzkiego powyższe obliczenia przyjmują jeszcze bardziej optymistyczne wartości.
Niniejszy artykuł przedstawia drogę polskich, a przede wszystkim łódzkich, mleczarni do innowacyjności. Traktuje w swojej treści o możliwościach wykorzystania potencjału każdego pojedynczego przedsiębiorstwa i zalecanych kierunkach rozwoju. Uwypukla fakt, iż przemysł nie zawsze kojarzyć się musi z nieustającym popytem na energię, ale że może stać się również jej dostawcą. Zwraca uwagę na rozwiązania dostępne dla pojedynczych firm, sprawdzone już w globalnej skali.